Żubr jest największym ssakiem lądowym w Europie. Zamieszkuje głównie rozległe lasy liściaste i bory mieszane o charakterze lasów pierwotnych. W budowie zewnętrznej zaznacza się wyraźny dymorfizm płciowy. Byki są potężnie zbudowane z silniej zaznaczonym garbem i mają większą masę ciała w stosunku do samic. Waga samców wynosi około 640 – 920 kg, natomiast samic 320 – 640 kg. Zarówno samica jak i samiec posiadają rogi z tym, że u samców są one mniej zagięte i szerzej rozstawione. Ogon zakończony jest długimi włosami. Sierść zazwyczaj barwy płowo-brunatnej, chociaż czasem zdarzają się wyjątki. Struktura socjalna żubrów jest zmienna w czasie. Stado liczy około 20 osobników. W okresie od wiosny do jesieni żubry żyją w dwóch osobnych ugrupowaniach tworzonych przez tzw. grupy mieszane prowadzone przez doświadczoną samicę – krowy, cielęta, „młodzież 2-3 letnia”, okresowo dorosłe byki oraz grupy dorosłych byków żyjących samotnie, w parach lub niewielkich grupach. Dorosłe byki dołączają do stada tylko w okresie godów. Żubry mają słaby wzrok rekompensowany przez doskonały węch, który odgrywa ważną rolę w czasie rui, gdy samce żubrów podążają za stadami lub gdy poszczególne osobniki odłączą się od stada. Młode żubry – cielęta przychodzą na świat wiosną. Po trwającej około 9 miesięcy ciąży żubrzyca rodzi jedno lub rzadziej dwójkę młodych. Stanowi to niewielki odsetek urodzeń zwłaszcza, że krowa rodzi co dwa lata. Gdy zbliża się czas porodu samica odłącza się od stada i udaje się w ustronne, bezpieczne miejsce. Po czasie 20-25 minut cielak jest w stanie stać o własnych siłach i w ciągu godziny od porodu ssać mleko matki. Po kilku dniach krowa dołącza z cielakiem do stada. Żubry są roślinożerne i należą do przeżuwaczy. Dzięki temu, że nie posilają się w jednym miejscu roślinność ma szansę się zregenerować. Podstawę ich pokarmu stanowią trawy i turzyce – trzcinnik leśny, turzyca leśna i owłosiona; rośliny zielne – jaskier kosmaty, ostrożeń warzywny, pokrzywa zwyczajna, podagrycznik pospolity; kora z drzew – dąb, grab, buk, jesion, świerk, przysmakiem są żołędzie i bukiew. W okresie zimowym chętnie korzystają z siana i powalonych drzew osiki pozostawionych przy paśnikach. Jeśli chodzi o długość życia naukowcy podają różne przedziały wiekowe. Przyjmuje się, że żubrzyce przeciętnie dożywają wieku 25, a byki około 20 lat. Żubr jest gatunkiem chronionym zarówno w prawie unijnym jak i krajowym. Według klasyfikacji IUCN (Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody) należy do kategorii VU, czyli gatunku wysokiego ryzyka. Widnieje również na liście w załączniku III Konwencji Berneńskiej. Jako gatunek priorytetowy wymieniony jest w Dyrektywie Siedliskowej (92/43/EWG). W prawie polskim podlega ochronie ścisłej na mocy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz. U. 2013, Nr 103 poz. 627) oraz jej aktu wykonawczego – rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. 2011 Nr 237, poz. 1419).